24.04.2024 Czy medycyna może szkodzić w świetle prawa- rola sumienia w praktyce medycznej.

Gościem  spotkania OM KSLP w cyklu 2023/024 „Primum non nocere” był Dr hab. n. med., dr n. praw.  Jakub Pawlikowski – polski lekarz, filozof, prawnik, doktor habilitowany nauk medycznych i doktor nauk prawnych, magister filozofii, nauczyciel akademicki, profesor uczelni UM w Lublinie i UKSW, specjalności naukowe: bioetyka, etyka badań naukowych, filozofia nauki; specjalności lekarskie: ortopedia i traumatologia narządu ruchu, zdrowie publiczne. Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Opieki Duchowej w Medycynie.

cz.1 Prof. Jakub Pawlikowski rozpoczął wykład od zacytowania  z książki pt. „Filozofia medycyny” wypowiedzi o sumieniu prof. Władysława Szumowskiego  (1875-1954)  ( https://khm.cm-uj.krakow.pl/sylwetki-historykow-medycyny/wladyslaw-szumowski/ ), który był jednym z największych autorytetów, nie tylko w Polsce, ale i w Europie, w dziedzinie historii i filozofii medycyny. Z jego inicjatywy utworzono w Polsce, w 1920 r. katedry i zakłady historii i filozofii medycyny na wszystkich uniwersytetach.  „Sumienie powinno być najwyższą instancją w poodejmowaniu  decyzji w zawodzie lekarza, z całą świadomością , że wiele zaleceń przepisów jest niewystarczających. Tak naprawdę w najcięższych sytuacjach , w najbardziej nietypowych, pozostaje decydowanie w oparciu o sumienie. Poprzez to, że na sumieniu trzeba się opierać medycyna jest tak szlachetną  dziedzina pracy i sztuki posługiwania innym” 

 

W Przysiędze Hipokratesa jest wiele odniesień wskazujących nie na prawo , nie na przepis ale na powinność, na poczucie odpowiedzialności, na dążenie do dobra, czyli ma strukturę motywacyjną wewnętrzną a nie zewnętrzną. To jest ta różnica miedzy nakazami sumienia a nakazami prawa. Nakazy sumienia motywują nas od wewnątrz, nie zawsze są przyjemne i łatwe ale czujemy pewne zobowiązanie płynące z wewnątrz. Przepisy prawa są zobowiązaniem płynącym z zewnątrz, z nakazu różnych organów władzy. Prawo próbuje wkraczać w praktykę medyczna.

Zachęta Profesora do lektury książki KULTURA ŚMIERCI  autor: J Smith Wesley, Redakcja Polskie Towarzystwo Opieki Duchowej w Medycynie Tłumacze Maciej Reda,   Wydawca: Medycyna Praktyczna, Rok wydania: 2019. Książka „Kultura śmierci. Gdy medycynie wolno szkodzić” to polski przekład głośnej książki Culture of Death: The Age of Do Harm Medicine Wesleya J. Smitha. Tematyka publikacji koncentruje się na kulturowych przemianach w sferze etycznej, prawnej i społecznej, istotnie wpływających na warunki praktykowania medycyny, zwłaszcza w zakresie jej fundamentalnych celów i wartości.  Autor jest prawnikiem, znanym między innymi z bezpośredniego zaangażowania w głośne na cały świat spory sądowe, które stanowią – jak na przykład sprawa Terri Schiavo – kamienie milowe współczesnej debaty bioetycznej. Nie ogranicza się zatem do teoretycznej analizy moralnych i prawnych problemów, przed jakimi staje praktyka medyczna, przeciwnie – omawia je na przykładzie przypadków, których często był uczestnikiem lub zaangażowanym obserwatorem.

  cz. 2 W kolejnej części wykładu Prof. J. Pawlikowski podaje przykład sprzeciwu sumienia  lekarza prof. Gottfrieda Ewalda ( 1888-1963)  Prof. Gottfried Ewald (1888-1963)

Przyjęto wiele przepisów prawnych , które nałożyły na lekarzy takie obowiązki prawne, które nigdy nie powinny być na nich nałożone na ta grupę, ponieważ są sprzeczne na poziomi fundamentalnym z aksjologią zawodów powołanych do służby zdrowiu i życiu.cz. 3. Prof. Jakub Pawlikowski omówił problem zagrożenia wolności sumienia osób zarządzających służbą zdrowia. Każdy ma prawo do wolności sumienia. Zarządzający są także powołani w ramach podmiotów, którymi zarządzają, do ochrony życia, a nie funkcjonariuszami, którzy mają być długą ręką władzy centralnej.

cz. 4. Dr Anna Gręziak podała przykład jednego lekarza, który odmówił aborcji, za przykładem innego pojedynczego lekarza, działającego zgodnie z głosem sumienia co wprowadziło ochronę życia w całym szpitalu.

cz.5 Prof. Jakub Pawlikowski o znaczeniu tworzonego prawa. Dane statystyczne potwierdzają jak zmiany przepisów prawa przekładają się na liczby w ochronie życia nienarodzonych .

cz.6. Prof. Jerzy   Jurkiewicz  przypomina, że lekarz nie zabija. Sędzia, który skazuje niewinnego człowieka , tak jak w przypadku  Terri Schiavo, skazuje go na śmierć głodową.  Lekarze biorą za to pieniądze:

lekarz nie może  uczestniczyć w przerywaniu życia określanego błędnie jako „życie niewarte życia” :

cz.7.Prof. J. Pawlikowski o akcji usuwania eponimów, które przypominały lekarzy nazistowskich z wielu podręczników do kształcenia studentów aby nie wskazywać im na złych wzorców wykonywania zawodu.

cz.8. prof. J. Pawlikowski o ewolucji przysięgi Hipokratesa, z której usunięto odniesienie do Boga.  Zamieniona Boga i sumienie na przepisy prawa, które mogą zniekształcić zawód lekarza. Ale prawo jest prawem i powinno być prawe,