13.08.2024 Trzecia rocznica śmierci Abp Henryka Hosera

Dziś we wtorek 13 sierpnia 2024 obchodzimy już 3 rocznicę  śmierci śp. Abpa Henryka Hosera. Pamiętamy i ufnie modlimy się o dar nieba i orędownictwo świętego kapłana. W podziemiach katedry praskiej (ul Floriańska) otwarte będzie w godz. 8.00 – 19.00. wejście do krypty – miejsca pochówku zmarłego. Zachęcamy do odwiedzenia śp. Arcybiskupa i modlitwy.

W tym roku wielu lekarzy z KSLP i inne osoby trwali indywidualnie w modlitewnej ciszy przed grobem Arcybiskupa, w milczeniu stawiając kwiaty ,znicze i pozostawiając różańce na znak wytrwałej modlitwy w intencji Biskupa H. Hosera i za Jego wstawiennictwem.

Zachęcamy do refleksji nad pozostawionymi nam przez abp Henryka Hosera słowami i przesłaniem utrwalonym na stronie: https://henrykhoser.pl/   W bazylice katedralnej św. Michała Archanioła i św. Floriana Męczennika w Warszawie 20 X 2016 r. podczas Mszy św. dla środowisk  medycznych z okazji Światowego Dnia Służby Zdrowia, przy okazji przypadającego 18.pażdziernika wspomnienia św. Łukasza patrona lekarzy i chorych. Abp Henryk Hoser SAC mówił ważne słowa do nas: –Każdy z nas musi mieć silną osobowość i jasne poglądy. Nie możemy dać się koniunkturalizmowi i chwiać się jak trzcina na wietrze …

W listopadzie 2022 r. Wydawnictwo Sióstr Loretanek opublikowało książkę pt. Koledzy Lekarze (Abp Henryk Hoser, WSL 2022, opr. G. Rybak) zawierającą przemówienia i homilie do lekarzy i środowiska medycznego, które abp Henryk Hoser (27.XI.1942-13.VIII.2021) kierował osobiście do medyków na licznych spotkaniach. Książka powstała w pierwszą rocznicę śmierci Arcybiskupa, we współpracy redakcyjnej z dr Grażyną Rybak, Prezes Oddziału Mazowieckiego KSLP, która przygotowała do druku, spisane z nagrań własnych wybrane wypowiedzi abp H. Hosera. O nowej publikacji Koledzy lekarze, ks.Henryk Hoser WSL, XI. 2022,od autora opracowania G.Rybak .  Zachęcamy do lektury i nabycia książki   https://sklep.loretanki.pl/produkt/koledzy-lekarze-przemowienia-i-homilie-do-lekarzy-i-srodowiska-medycznego/

  

Radością dla nas są słowa skierowane do do prezes OM KSLP w dniu 9.08.2024 przez ks. dr Andrzeja Jakackiego SAC, które napisał z Rwandy, z Kibeho tuż przed 3 rocznicą śmierci Arcybiskupa:        „Pax !
Nasz 1 Pallotyn studiuje medycynę w Gomie. Miał być w Lublinie. Zmieniły sie plany. Kończy pierwszy rok. Jest 38 studentów. Studia trwają 6 lat. Jest najstarszy na roku. Pozostali są to młodzi, po maturze. Będzie zastępował Abpa Hosera w Rwandzie jako lekarz.
Pozdrawiam serdecznie !” 

Na stronie https://henrykhoser.pl/  także życiorys drogiego nam kapłana:   Abp Henryk HOSER SAC (1942-2021), lekarz, pallotyn, misjonarz w Rwandzie 1975-96, wizytator apostolski w Rwandzie 1994-96, arcybiskup ad personam od 2005, sekretarz pomocniczy Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów i przewodniczący Papieskich Dzieł Misyjnych 2005-08, arcybiskup warszawsko-praski 2008-17, wizytator apostolski w Medziugoriu 2018-21.

Henryk Franciszek Hoser pochodził z rodziny znanych ogrodników, od 1844 r. trwale związanych z historią miasta Warszawy i polskiego ogrodnictwa. Jego przodkowie przywędrowali tu z Czech. Urodził się w Warszawie 27 listopada 1942 r. w rodzinie Janusza i Haliny z Zabłońskich. O tym fakcie mówił po wielu latach: „urodziłem się o godzinie 12.00, w południe. Dzień i godzina, gdy Pan Jezus został ukrzyżowany. Przez całe życie towarzyszyło mi cierpienie. Ten cień Krzyża, który mnie nigdy nie opuszczał i który trwa. Za to, Panu Bogu dziękuję, za to, że mnie uznał godnym współcierpieć z Nim” (27 XI 2017 r., z okazji 75. rocznicy urodzin). Dnia 21 lutego 1943 r. został ochrzczony w parafii, św. Barbary w Warszawie.

Dom rodzinny Hoserów mieścił się w ogrodzie przy rogu ul. Wolskiej i Młynarskiej, obok Klasztoru Sióstr Karmelitanek. Jego ojciec prowadzący Firmę Bracia Hoser, w czasie wojny był żołnierzem Armii Krajowej. Zginął w czasie Powstania Warszawskiego, rozstrzelany przez Niemców 5 sierpnia 1944 r. podczas rzezi Woli. Wraz z nim zginął dziadek, Henryk Hoser, należący do Narodowych Sił Zbrojnych. Ich szczątków nigdy nie znaleziono, najprawdopodobniej zostały spalone. Henryk wraz z matką i starszą siostrą Julią (później żoną Eugeniusza Krauze) i ciotką Urszulą, przeszli tułaczkę popowstaniową. Wędrowali zatrzymując się na jakiś czas w Podkowie Leśnej, Krakowie i Rabce. W 1946 r. zamieszkali w folwarku należącym do babci, Marty Zabłońskiej we wsi Kawcze w Poznańskiem. Matka dojeżdżała stamtąd do Warszawy, gdzie odbudowywała Firmę Bracia Hoser.

W 1949 r. Henryk wraz z najbliższą rodziną zamieszkał w Żbikowie, u stryja Piotra Hosera i jego siostry, właścicieli znanych „Szkółek Żbikowskich”. W latach 1949-56 uczęszczał do szkoły podstawowej im. Marii Konopnickiej przy ul. Narodowej 26 w Pruszkowie, a następnie do Liceum Ogólnokształcącego im. Tomasza Zana (1956-60). Ks. Arcybiskup w swoim biogramie wspominał o dużym wpływie duchowym, jaki na niego wywarł ks. Aleksander Kamiński, późniejszy proboszcz w Czerwienicach k. Rawy Mazowieckiej. Był to „znakomity prefekt”, który do 1958 roku uczył go religii.

W latach 1960-66 Henryk odbywał studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Warszawie. Bedac studentem już od 1963 r. pracował jako wolontariusz w Zakładzie Anatomii Prawidłowej.  Po uzyskaniu dyplomu z zakresu medycyny w roku 1966 odbył podyplomowy staż kliniczny w zakresie interny, pediatrii i chirurgii. Po czym został przyjęty na stanowisko asystenta i zajmował się głównie pracą dydaktyczną. Jednocześnie pełnił różne funkcje społeczne we władzach Zrzeszenia Studentów Polskich. Początkowo, jako uczestnik, później przewodniczący Uczelnianego Sądu Koleżeńskiego oraz członek Uczelnianej Komisji Dyscyplinarnej dla Studentów. W latach studiów lekarskich podlegał wojskowemu szkoleniu studentów, które ukończył w stopniu plutonowego – podchorążego rezerwy.

W 1968 r. zdecydował się na wstąpienie do Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego (Księża Pallotyni). Wybór pallotynów nie był przypadkowy. Znał przecież Ołtarzew, mieszkając w niedalekim Żbikowie. Jako mały chłopiec służył do Mszy św. księżom pallotynom m.in. ks. prof. Witoldowi Zdaniewiczowi, SAC (+2017) w kaplicy nowicjatu Sióstr Westiarek. W opinii o kandydacie, ks. Henryk Miastowski, proboszcz parafii św. Franciszka z Asyżu w Warszawie, napisał, że Henryk Hoser uczęszczał na każdą niedzielną Mszę św. i prawie zawsze przystępował do Komunii świętej. Interesował się problematyką religijną i posiadał „dość dużą biblioteczkę dzieł religijnych”. Przy okazji ks. proboszcz złożył wymowne świadectwo o jego siostrze i matce. O tej ostatniej pisał: „matka jest prawie codziennie na Mszy św. mimo obowiązków zawodowych poza domem, i również przystępuje do Komunii św.”.

Nowicjat pallotyński odbył w Ząbkowicach Śląskich, składając 8 września 1970 r. pierwszą konsekrację na ręce ks. prowincjała Stanisława Martuszewskiego SAC, a wieczną,  8 września 1973 r. również w Ząbkowicach, na ręce ks. prowincjała Józefa Dąbrowskiego SAC. W latach 1969-74 odbył studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym w Ołtarzewie. Tam, jako alumn był dziekanem alumnów i współtwórcą Koła Misyjnego, istniejącego nieprzerwanie do dnia dzisiejszego. Jako lekarz służył swoją pomocą całej społeczności domu seminaryjnego. W ramach praktyk seminaryjnych wygłaszał konferencje dla służby zdrowia, należącej do Zjednoczenia Apostolstwa Katolickiego. W wolnym czasie, aby nie stracić praktyki lekarskiej, począwszy od nowicjatu, za zgodą przełożonych pracował w szpitalu, jako lekarz. Dnia 16 czerwca 1974 r. przyjął święcenia kapłańskie z rąk bpa Władysława Miziołka, biskupa pomocniczego archidiecezji warszawskiej, w kościele seminaryjnym w Ołtarzewie.

Po święceniach kapłańskich, celem przygotowania się do misji, wyjechał do Paryża. Przez cały rok uczęszczał na kurs języka francuskiego w Alliance Française oraz na wykłady z medycyny tropikalnej w CHU Pitié-Salpêtrière i w szpitalu Claude Bernard. Dnia 22 lipca 1975 r. wyjechał do pracy misyjnej w Rwandzie, gdzie do 1996 r. pełnił wiele różnych funkcji i zajmował różnorodne stanowiska. Był duszpasterzem, animatorem duszpasterstwa rodzinnego, organizatorem wielu sesji formacji apostolstwa świeckich, promotorem apostolstwa słowa drukowanego. W 1977 r. założył w Kigali-Gikondo Ośrodek Medyczno-Socjalny oraz Centrum Formacji Rodzinnej (Action Familiale Rwandaise). Starał się upowszechniać antropologię Jana Pawła II, by jak mawiał ewangelizować intymność małżeńską oraz naturalne metody planowania rodziny. Ośrodkiem tym kierował przez 17 lat. Przez kilka lat pełnił również funkcję sekretarza Komisji Episkopatu ds. Służby Zdrowia, a następnie Komisji Episkopatu ds. Rodziny. Pracował też jako przewodniczący Związku Stowarzyszonych Ośrodków Medycznych w Kigali (BUFMAR) oraz jako kierownik Centrum Monitoringu Epidemii AIDS i programu opieki psychomedycznej i socjalnej chorych na AIDS.

Jako pallotyn pełnił w latach 1981-88 funkcję delegata Prowincjała Polskiej Prowincji SAK, a następnie pierwszego superiora nowoutworzonej Regii Świętej Rodziny, obejmującej Rwandę, Zair i Belgię (1988-91). Był również przełożonym Konferencji Wyższych Przełożonych Instytutów Zakonnych i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego w Rwandzie (COSUMA). W 1993 r. Rada Generalna SAC mianowała go członkiem Rady Sekretariatu ds. Apostolstwa (do 1996 r.). Podczas wojny domowej i ludobójstwa w Rwandzie (kwiecień – lipiec 1994) nie był tam obecny, gdyż we wrześniu 1993 r. wyjechał do Jerozolimy, potem na staż ultrasonografii do Szpitala Bródnowskiego w Warszawie, a następnie na intensywny kurs języka włoskiego do Rzymu. W 1994 r. został powołany, jako ekspert w zakresie rozwoju i problemów rodziny na I Specjalne Zgromadzenie Synodu Biskupów poświęcone Afryce (10 IV – 8 V 1994).

Po wojnie domowej w Rwandzie, na czas nieobecności nuncjusza apostolskiego, Stolica Apostolska mianowała go wizytatorem apostolskim w Rwandzie. Posiadając prawa przysługujące nuncjuszowi, ks. Henryk Hoser wizytował diecezje, mianował administratorów apostolskich na wakujące diecezje, pomagał biskupom i kapłanom organizować na nowo pracę duszpasterską. W czasie tej misji przygotował dla Stolicy Apostolskiej 24 raporty opisujące sytuację w Rwandzie, w czasie bezpośrednim po zakończeniu wojny domowej. Ks. Hoser pełnił swe stanowisko przez dwa lata (od lipca 1994 do 4 marca 1996 r.), do czasu mianowania nowego nuncjusza apostolskiego w Rwandzie, którym został abp Juliusz Janusz. Ks. Hoser pozostał jeszcze przez kilka miesięcy w nuncjaturze, jako doradca i współpracownik nuncjusza. Po zakończeniu misji wizytatora apostolskiego ks. Hoser wyjechał z Rwandy.

W latach 1996-2003 pełnił funkcję superiora Regii Miłosierdzia Bożego Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego we Francji. Był również dyrektorem pallotyńskiego „Centre du Dialogue”. Został wybrany też członkiem Rady Misyjnej Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonnych we Francji. W tym też czasie, z ramienia Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów, odbył kilka wizyt apostolskich w wyższych seminariach duchownych na terenach misyjnych. W 1998 r. głosił rekolekcje dla Episkopatu Polski. Był też współzałożycielem, powstałej w 2001 r. Federacji Afrykańskiej Akcji Rodzinnej (Fédération Africaine d’Action Familiale – FAAF).

W 2003 r. udał się do Belgii i zamieszkał w pallotyńskiej Prokurze Misyjnej w Brukseli podejmując pracę duszpasterską w strukturach Wspólnoty Europejskiej. Po roku został mianowany rektorem tej placówki misyjnej, mającej na celu opiekę nad misjonarzami.

Dnia 22 stycznia 2005 r., Ojciec Święty Jan Paweł II zamianował go sekretarzem pomocniczym Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów i przewodniczącym Papieskich Dzieł Misyjnych, wynosząc go do godności arcybiskupa tytularnego Tepelty. Sakrę biskupią przyjął 19 marca 2005 r. w kaplicy Papieskiego Kolegium Urbanianum w Rzymie, z rąk kard. Crescenzio Sepe. Współkonsekratorami byli: abp Stanisław Dziwisz, sekretarz pap. Jana Pawła II i abp Thaddée Ntihinyurwa, metropolita Kigali. Jako hasło biskupie przyjął słowa: „Maior est Deus” (Bóg jest większy). Ks. Henryk Hoser był pierwszym polskim pallotynem, który został podniesiony do godności arcybiskupa.

Papież Benedykt XVI mianował go 24 maja 2008 r. biskupem warszawsko-praskim, pozostawiając mu tytuł arcybiskupa. Diecezję objął 28 czerwca 2008 r. W Konferencji Episkopatu Polski pełnił funkcję przewodniczącego Zespołu Ekspertów ds. Bioetycznych, był też członkiem Komisji Duszpasterstwa Komisji ds. Misji i Rady ds. Rodziny. W 2014 r. został wybrany do Rady Stałej. Był też członkiem Rady Fundacji „Dzieło Nowego Tysiąclecia”.

Ks. abp Henryk Hoser został odznaczony przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę, Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (11 XI 2015), za wybitne zasługi dla polskiego Kościoła i za osiągnięcia w pracy duszpasterskiej. Prezydent RP powiedział wtedy, że abp Hoser „nigdy nie wahał się prezentować swoich przekonań, nawet mając świadomość głębokiej krytyki […] przez wszystkie lata swojej posługi kapłańskiej, nigdy nie wahał się mówić prawdy. […] Poglądy i skłonności na tej scenie wartości są różne, a najważniejsze jest to, żeby były to przekonania, które budują Rzeczpospolitą, budują te wszystkie wartości, które są jej ostoją. Jest to nasze poczucie wspólnoty, polska rodzina, w której zawsze nasz język, historia, obyczaj był przechowywany, nawet w najtrudniejszych czasach. Dziś czasy nie są trudne, ale rodzinę trzeba nadal bronić i wspierać. […] Ojczyzna powinna pamiętać o tych, którzy całym życiem się jej poświęcają, bronią tego, co najważniejsze dla Polski, dla narodu, czasem dla zwykłej przyzwoitości”.  Ksiądz arcybiskup Hoser otrzymał też Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (22 V 2002).

W 2011 r. przyjął tytuł honorowego obywatela Miasta Stołecznego Warszawy. Arcybiskup dziękując za to szczególne uhonorowanie podkreślił, że zawsze czuł się warszawianinem, że tu są jego korzenie sięgające czterech pokoleń. To tu się urodził, wykształcił i w końcu po 34 latach nieobecności, osiadł. Myśląc o Polsce, zawsze myślał o Warszawie. „Warszawa jest jedna, choć jako biskup warszawsko-praski swoją troskę duszpasterską obejmuję głównie prawy brzeg, to jednak współpracując z metropolitą warszawskim, staram się budować to, co w Warszawie jest najcenniejsze – ducha wspólnoty, ducha niepokonanego miasta, które było niepokorne, zawsze zwycięskie oraz wierzące i wierne. Taką Warszawę chcemy widzieć”.

W 2009 r. otrzymał medal Towarzystwa Uniwersyteckiego „Fides et Ratio”, „za szczególną troskę o każde życie, bezinteresowną miłość do każdego człowieka i heroiczną pracę misjonarską na Czarnym Lądzie”. Był laureatem Nagrody Społecznej im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego za 2014 r., przyznanej mu przez Fundację SPES, za „obronę życia od poczęcia do naturalnej śmierci” oraz laureatem Nagrody im. ks. bpa Romana Andrzejewskiego za troskę o polską wieś i ludzi pracujących na roli, żywicieli narodu (2019r.)

Od 4 lipca 2009 r. był konsultorem Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów. W tym samym roku papież. Benedykt XVI mianował go uczestnikiem II Specjalnego Zgromadzenia Synodu Biskupów poświęconego Afryce (4 -25 X). W 2015 r. wziął udział w XIV Synodzie Biskupów na temat rodziny (4-25 X).

Na przełomie 2016/ 2017 r. przeszedł malarię. Była ona pokłosiem ostatniej jego wizyty w Afryce, w Sierra Leone, gdzie diecezja warszawsko-praska prowadzi swe misje. Po powrocie abp Henryk Hoser był znaczny czas hospitalizowany. Mówił później o tym: Dotknięty śmiertelną chorobą, zostałem niejako cudownie uzdrowiony, dzięki ogromnej modlitwie wszystkich mi bliskich, zarówno w mojej rodzinie jak i rodzinie diecezjalnej a także całego Kościoła w Polsce i w innych krajach.  „Martwą podniosłem powiekę”, chyba po to, aby jeszcze coś zrobić. I dzisiaj przypominam sobie słowa, które Pan Jezus powiedział do św. Piotra, na końcu Ewangelii św. Jana: „Zaprawdę, zaprawdę powiadam ci, gdy byłeś młodszy, opasywałeś się sam i chodziłeś, gdzie chciałeś. Ale, gdy się zestarzejesz, wyciągniesz ręce swoje, a inny cię opasze i poprowadzi, dokąd nie chcesz. To powiedział, aby zaznaczyć, jaką śmiercią uwielbi Boga. A wypowiedziawszy to, rzekł do niego: Pójdź za mną”. Od 1995 r., przeszło 20 lat, doznaję właśnie prawdziwości tych zdań, bo wszystkie propozycje, jakie otrzymywałem od przełożonych, nie były moim wyborem, ani w nich nie przebierałem, tylko je przyjmowałem. Trudne propozycje, które przynosiły przyszłość nie do odgadnięcia. Tak byłem prowadzony aż do dzisiaj. I wiem też, że godzina śmierci mojej, która się zbliża, będzie ostatnim aktem Bożego miłosierdzia.  I pójdę za moim Zbawcą, Królem i Panem” (27 XI 2017).

Pod koniec roku 2017 z racji osiągnięcia wieku emerytalnego, arcybiskup złożył rezygnację z urzędu biskupa diecezjalnego warszawsko-praskiego. Papież Franciszek pozytywnie ustosunkował się do jego prośby i dnia 8 grudnia 2017 r przyjął jego rezygnację. Zamieszkał wtedy w pallotyńskim domu seminaryjnym w Ołtarzewie. W 2017 r. papież Franciszek zlecił mu udać się do Medziugoria w charakterze specjalnego wysłannika Stolicy Apostolskiej, celem rozpoznania sytuacji duszpasterskiej i potrzeb pielgrzymów, a także wskazania ewentualnych inicjatyw duszpasterskich do podjęcia ich w przyszłości. Dnia 31 maja 2018 r. został mianowany przez papieża Franciszka na czas nieokreślony wizytatorem apostolskim o charakterze specjalnym („ad nutum Sanctae Sedis”) dla parafii w Medziugoriu. W dniu 22 lipca 2018 r. uroczystą Mszą św. zainaugurował tam swą posługę.

W kwietniu, 2021 r., w wyniku zakażenia COVID-19 trafił do szpitala, a w maju był hospitalizowany na skutek zaistniałych komplikacji. Po pozornym polepszeniu, ponownie trafił do szpitala 29 lipca tego samego roku. Zmarł wieczorem 13 sierpnia 2021 r. w Centralnym Szpitalu Klinicznym MSWiA w Warszawie.

Abp Henryk Hoser zawsze podkreślał swoją przynależność do rodziny pallotyńskiej. „Drugą rodziną była mi wielka rodzina pallotyńska, ona ukształtowała moją osobowość kapłańską. Ona mnie zachwyciła charyzmatem św. Wincentego Pallottiego, który jest charyzmatem powszechnego apostolstwa. Wszystko, co robiłem, było w duchu tego charyzmatu. Od Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego uzyskałem bardzo wiele dobra, zaufania i wdzięczności” (27 XI 2017). Do końca życia utrzymywał dobre relacje z pallotynami, aktywnie uczestnicząc w wielu ważnych wydarzeniach świata pallotyńskiego, jak np. święcenia kapłańskie, których kilka razy udzielał, sympozja, różnego rodzaju uroczystości, spotkania, zjazdy, inauguracje roku akademickiego w Ołtarzewie, jubileusze kapłańskie czy pogrzeby współbraci. W 2015 r. poświęcił nową kaplicę seminaryjną w Ołtarzewie pod wezwaniem Świętej Rodziny z Nazaretu. W 2017 r. współkonsekrował w Białymstoku ks. Tadeusza Wojdę SAC, metropolitę białostockiego. Do końca swych dni przynależał formalnie do pallotyńskiej Prowincji Świętej Rodziny w Rwandzie. „Był to człowiek niezwykle mądry, erudyta, a jednocześnie bliski i prosty. Spotkanie z nim dodawało odwagi i poczucia sensu wielu współbraciom pallotynom. Umiał patrzeć na historię swojego życia, historię Kościoła, historię ojczyzny w perspektywie wiary. Był pewny, że Bóg jest większy niż zło, niż zły duch” (ks. Józef Lasak SAC).

„Pan Bóg obdarzył go nieprzeciętną inteligencją, odwagą, ciętym poczuciem humoru. Był niezwykle pobożny, choć z tą cechą się nie obnosił. Był zanurzony w modlitwie nie tylko podczas oficjalnych celebracji. „Ważne decyzje, sprawy, które dla Kościoła prowadził, zapewne całe swoje życie i posługę, powierzał Bogu w cichej kontemplacji przed Najświętszym Sakramentem. … Miał wybitny talent kaznodziejski. Głosił piękne, proste i zarazem głębokie homilie. … Inicjował i prowadził dzieła wpisane w żywe potrzeby Kościoła i ludzi. Odpowiedzią na kryzys rodziny było powołanie, najpierw podczas misji w Afryce, a później w diecezji warszawsko-praskiej, sieci poradni rodzinnych zatrudniających psychologów, prawników, lekarzy. Reakcją na wypieranie wartościowych treści z mediów świeckich było wzmocnienie mediów katolickich. Jego inicjatywy często szły w poprzek istniejących przyzwyczajeń, rutyny środowiska, w którym przyszło mu działać. Może dlatego często zwracał się do ludzi świeckich, a wśród nich do młodych. W kontakcie z laikami widział szansę na nadanie dynamiki kościelnym projektom” (Mateusz Dzieduszycki).

Oprac. ks. Stanisław Tylus SAC