We wtorek 31.X.2023 w Bazylice Mariackiej w Krakowie odbyły się uroczystości pogrzebowe Damy Orderu Orła Białego śp. prof. Wandy Półtawskiej. We Mszy Świętej wzięli udział licznie zgromadzeni przedstawiciele wielu środowisk naukowych i medycznych zaprzyjaźnionych z Doktor Wandą oraz Prezydent Andrzej Duda wraz z Małżonką Agatą Kornhauser–Dudą.
Prezydent RP Andrzej Duda skierował do zebranych, szczególnie ważne dla nas lekarzy, słowa pożegnania:
…”Wszyscy znamy ją znakomicie, jako drobną kobietę – ale tylko fizycznie. Myślę, że jej ducha nie pomieściłaby Bazylika Mariacka – tak był wielki, tak był silny; przetrwał wszystko przez 102 lata długiego życia „. … zaocznie skazana na śmierć przewieziona została do piekła dla kobiet, jakim był niemiecki obóz koncentracyjny i zagłady w Ravensbrück. Nie da się opisać tego, co tam przeszła razem z 73 innymi dziewczętami i kobietami z Polski poddawana eksperymentom przez niemieckich pseudolekarzy – w istocie po prostu zbrodniarzy wojennych, którzy dokonywali na nich eksperymentów medycznych. Przetrwała. Przeżyła niezwykłą siłą swojego ducha, niezwykłą siłą swojego umysłu, niezwykłą siłą także swojego ciała, jakże przecież wątłego. Te doświadczenia – myślę – między innymi popchnęły ją w kierunku obrania po wyzwoleniu, po powrocie z obozu, drogi lekarza po to, by nieść pomoc drugiemu człowiekowi. …Po to, by także i szukać odpowiedzi na pytanie, jak to się stało, że człowiek mógł stać się taki i może być taki jak ci, z którymi ona na swojej – tak przecież wtedy krótkiej jeszcze – drodze życia się spotkała; którzy potrafili drugiemu człowiekowi wyrządzać tak straszliwe zło. I to wielkie pytanie, które zapewne niejednokrotnie zwłaszcza wtedy przenikało jej serce: czy człowiek może być w gruncie rzeczy aż tak zły i czy można kochać takiego człowieka? Niestrudzona wojowniczka o drugiego człowieka. Niestrudzona wojowniczka o życie. Niestrudzona wojowniczka o moralność. Niestrudzona wojowniczka o świadomość. Niestrudzona wojowniczka o drugiego człowieka. …
Jak Państwo zapewne wiecie i pamiętacie, początkowo nie wierzyła w swoje cudowne uzdrowienie. Uważała, że koledzy lekarze pomylili się w diagnozie i że w istocie choroby nowotworowej zapewne nie było. Zrozumiała, że doszło do cudu dopiero wtedy, kiedy spotkała się osobiście z Ojcem Pio. Powiedziała zresztą później w audycji w Polskim Radiu, że jej – jako lekarzowi – nawet przez myśl nie przeszło, że mogłaby zostać uzdrowiona, że mógłby nastąpić jakiś cud. Tak bardzo w istocie była także i pragmatyczna, tak niezwykle twardo stąpała po ziemi. Tak bardzo również i profesjonalne miała podejście do zajęcia, które realizowała w swoim życiu zawodowym…
...To jest – proszę Państwa – dokładnie to. To nie sztuka kochać dobrego. A przecież mamy kochać każdego swojego bliźniego. Jakże trudno jest kochać jako bliźniego oprawcę z Ravensbrück. Jakże trudno jest kochać jako bliźniego oprawcę z siedziby gestapo Pod Zegarem w Lublinie. Jakże trudno jest kochać jako bliźniego brutalnego żołnierza, który na ulicy morduje kobietę, dziecko. Jakże trudno jest kochać jako bliźniego mordercę, którego przyprowadzają Wam jako lekarzowi psychiatrze, ekspertowi po to, by przeprowadzić analizę jego osobowości, stabilności emocjonalnej i psychicznej, i wydać diagnozę, czy jest on psychicznie zdrowy i zdolny do rozpoznawania swoich czynów. Jakże trudno jest… I myślę, że Pani Profesor Wanda Półtawska przez całe życie w jakimś sensie zmagała się z tym paradoksem. Stąd jej wielkie – śmiało można powiedzieć – uwielbienie, afirmacja życia. Życia, które ratowała na każdym kroku. Życia tych, którzy chcieli ze swoim życiem skończyć, a którym ona pomagała odnaleźć w życiu sens. Życia dzieci, którym chciano to życie odebrać, a które ona uratowała, rozmawiając z ich matkami, przekonując je, jak wielki skarb noszą pod swoim sercem. Życia rodzin, którym pomagała się scalić w różnych kryzysach i być nadal – ile tysięcy ich jest wśród nas. To nieocenione dzieło, jakie Pani Profesor Wanda Półtawska wykonała dla Polski,…
I za to – Pani Profesor – z całego serca dziękujemy. I za ten wielki, nieoceniony wkład w Rzeczpospolitą. Bo dzięki Pani pracy i służbie drugiemu człowiekowi z całą pewnością jest ona piękniejsza, niż mogłaby być, gdyby Pani nie było. I lepsza. Za co z całego serca dziękuję. Pani Profesor, dziękujemy. Niech Pan Bóg prowadzi!
Pielęgniarka Nela Łabińska reprezentowała Katolickie Stowarzyszenie Pielęgniarek i Położnych Polskich , dr n. med. Małgorzata Kępińska Oddział Mazowiecki Katolickiego Stowarzyszenia Lekarzy Polskich.
Odczytano telegram nadesłany przez Sekretariat Stanu Stolicy Apostolskiej. „Bolesne doświadczenia nie zniszczyły w niej człowieczeństwa, ale stały się ogromną inspiracją do aktywnej obrony godności ludzkiego życia” – czytamy „Jako żona i matka, jako lekarz psychiatra i wykładowca akademicki, zaszczepiała w innych miłość i szacunek do ludzkiego istnienia, od poczęcia do naturalnej śmierci” .
Pożegnał zmarłą także Prof. Kazimierz Dadak, profesor ekonomii w Hollins University w stanie Wirginia, USA, zieć prof. Wandy Półtawskiej ,autor felietonów w tygodniku Idziemy.
(foto. Łukasz Gągulski/PAP) Krakowski metropolita senior kard. Stanisław Dziwisz, który przewodniczył Mszy św. powiedział w homilii: „Pani profesor wygłaszała na różnych współczesnych areopagach wiele wykładów i konferencji, zostawiła nam sporo tekstów i świadectw traktujących zawsze o ważnych sprawach człowieka, małżeństwa, rodziny, ludzkiej miłości, ale dzisiaj to przede wszystkim jej życie jest dla nas lekcją. Zostawiła bowiem świadectwo, które może nam pomóc na naszych drogach życia, miłości i służby”
Jako lekarze wspominamy i rozważamy słowa Pani Dr Wandy Półtawskiej, które przygotowała dla nas na IV MIĘDZYNARODOWĄ KONFERENCJĘ NAUKOWĄ na WUM, która odbyła się 26 X 2014 r. z cyklu Profilaktyka zdrowia prokreacyjnego pt. „Wokół ludzkiej prokreacji – odkrycia i nowości. Rozpoznawanie płodności, diagnostyka i leczenie zaburzeń”, przygotowała wykład. Ze względu na stan zdrowia (w wyniku oparzenia w maju 2014 r. w ciężkim stanie trafiła do szpitala) nie mogła przyjechać do Warszawy, dlatego wygłoszony przez Panią Doktor w domu wykład został nagrany i emitowany uczestnikom podczas poświęconej Etyce Lekarskiej IV sesji pt. ZAGADNIENIA BIOETYCZNE A PROFESJONALIZM W ZAWODACH MEDYCZNYCH.
„POSTAWA LEKARZA WOBEC WSPÓŁCZESNYCH ZAGROŻEŃ ZDROWIA PROKREACYJNEGO
Witam Państwa i dziękuję za zaproszenie na to spotkanie, którego temat jest mi bliski, ponieważ właściwie przez całe życie lekarskie zajmowałam się ludzkim problemem płciowości i płodności, ale przeglądam w tej chwili program spotkania i czuję wyraźny brak podstawowego tematu, ponieważ wszystkie zaprojektowane referaty odnoszą się wyłącznie do analizy zdrowia ludzkiego, ciała ludzkiego podczas kiedy człowiek nie jest tylko ciałem, człowiek ma ciało, ale jest kimś więcej. Brakuje wykładu z antropologii, etyki i deontologii lekarskiej a w wychowaniu nowej kadry, młodych lekarzy jest to podstawowy warunek, żeby lekarz rozumiał swoje zadania wobec pacjenta, można spokojnie powiedzieć wobec narodu i ludzkości. Jesteście Państwo pokoleniem, które miało szansę poznać antropologię Karola Wojtyły, filozofa, teologa, który przez całe swoje duszpasterskie działanie swojego życia, od początku życia kapłańskiego do samej śmierci zajmował się tą problematyką i współpracował z lekarzami. Jego stosunek do lekarzy był szczególny nie tylko dlatego, że jego starszy brat był lekarzem, ale dlatego, że widział w lekarzach, w medycynie sposób ratowania ludzkości, bo ks. Karol Wojtyła zajmował się ratowaniem świętości człowieka i świętości miłości ludzkiej i dlatego podstawowym warunkiem do tego tematu jest poznanie kim jest człowiek? Po co znalazł się na tej ziemi? Jaki jest stosunek człowieka do jego powstawania?
Karol Wojtyła powiedział, że rozwiązaniem problemów ludzkich jest Genealogia Divina – Boże pochodzenie człowieka. I tu trzeba postawić pytanie lekarzom. Czy istotnie są przekonani, że człowiek jest nie tylko zrodzony, ale stworzony, jest problem wiary w Boga jako Stworzyciela. Stworzyciela to znaczy uznanie relacji: stworzenie-człowiek i Stwórca-Bóg, ta relacja człowiek-Bóg jest trwała na całą wieczność. No tak, ale trzeba w tę wieczność wierzyć. Ja mam za sobą ponad 60 lat pracy lekarza, znam życiorysy zarówno pacjentów, jak lekarzy i nie mam wątpliwości, że jest potrzeba, a nawet powiem, że samorzutnie powstaje pewnego rodzaju polaryzacja; lekarze dzielą się według tego co myślą o człowieku. Jeżeli lekarz istotnie przyjmuje Boże pochodzenie to jego stosunek zarówno do pacjenta, jak i do siebie samego musi to ujawnić. Jan Paweł II jako pacjent po zamachu, w pewnym momencie udał się do gabinetu lekarskiego i twardo powiedział: „nie wolno traktować pacjenta jak rzecz”. On, pierwszy pacjent świata czuł się traktowany jak rzecz.
Program Państwa na te dwa dni jest właśnie zajmowaniem się ciałem ludzkim jako rzeczą. Są oczywiście pożyteczne informacje o przebiegu różnych zaburzeń i propozycjach terapii, ale nie to jest najważniejsze, ponieważ najważniejszy jest człowiek.
Kto ma prawo być ojcem i matką? Czy prawdą jest, że każdy człowiek ma prawo używać narządów, które stworzył Stwórca, bo ciało ludzkie jest dziełem Boga. Jan Paweł II nie wahał się powtarzać, że ciało ludzkie jest święte i doskonałe od strony struktury i w tym ciele Stwórca stworzył wszystko co jest potrzebne dla człowieka, aby on żył, ale nie tylko, sam fakt posiadania ciała jest dowodem nieprawdopodobnej hojności i miłości Stwórcy do stworzenia. Fakt obdarowania człowieka ciałem oznacza, że Stwórca zrezygnował ze swojej stwórczej mocy na rzecz stworzenia i dopuszcza stworzenie do współpracy i nie powołuje do życia nowego człowieka bez współpracy z ojcem i matką, ale ojcostwo i macierzyństwo nie są celem życia człowieka, ale sposobem realizowania życia na ziemi. I nie wszyscy ludzie dostają powołanie do rodzicielstwa, które jest współpracą z Bogiem Stworzycielem. Nie waha się Ojciec św. mówić jednoznacznie o świętości ciała ludzkiego, a szczególnie o sacrum ciała kobiety, narząd rodny kobiety nazywa sanktuarium życia, a ją nazywa strażniczką życia i do tego sanktuarium ona nie ma prawa nikogo wpuścić bez pozwolenia Stwórcy, który dla siebie dał ten narząd człowiekowi. Człowiek posiada narządy, które jemu służą, a ten narząd jest do współpracy z Bogiem, a więc ma szczególne znaczenie i szczególnie wymaga delikatności, szacunku, domaga się uznania dominacji Stwórcy nad stworzeniem. I młodym lekarzom trzeba przekazać naukę o obowiązkach lekarza, że zawód lekarza jest obarczony szczególnym zadaniem i szczególną odpowiedzialnością – to wiemy od tysiącleci. I teoretycznie każdy lekarz powinien mieć to wewnętrzne przekonanie, że ma zadanie wobec ludzkości, nie tylko wobec poszczególnego pacjenta, ale medycyna jako taka ma czynić to co wyraził jednoznacznie Jan Paweł II w żądaniu postawionym lekarzom. Lekarzom polskim powtarzał wielokrotnie: „stwórzcie mocny związek lekarzy katolickich żeby zapanować nad opinią publiczną”. Cóż to jest opinia publiczna?
To jest ta cywilizacja, którą nazwał cywilizacją śmierci i nienawiści i pragnął, i czynił wszystko żeby tę cywilizację zmienić w cywilizację miłości i życia. Na to trzeba się zdecydować, po której stronie stoisz? Nie ma innej możliwości, nie można znaleźć kompromisu między jedną a drugą postawą. Człowiek, który nie wierzy w Stwórcę nie potrafi zrozumieć znaczenia i wielkości ani człowieka, ani ludzkiego rodzicielstwa.
Państwo zastanawiacie się nad planowaniem rodziny. Ojciec św. nigdy nie używał pojęcia planowanie rodziny, używał innego sformułowania: odpowiedzialne rodzicielstwo, ponieważ jakże może stworzenie planować działania Stwórcy. Jeżeli się przyjmie, że dziecko jest dziełem Boga a nie ludzi, to jest oczywiste, że nie człowiek może zaplanować czas przyjścia człowieka na świat tylko człowiek ma odczytać Boży plan i zrealizować. I nie każdy ma prawo być ojcem, nie każdy ma prawo być matką. Do tego zadania Bóg wybiera sobie ludzi, mówimy o powołaniu do małżeństwa. Państwo wszyscy jesteście świadomi, że rodzina współcześnie jest zagrożona w swojej istocie i w swoim przebiegu życia. I to zagrożenie rodziny w tej chwili przede wszystkim jest przez świat medyczny, przez postępy w medycynie, która zajmuje się człowiekiem wyłącznie jako ciałem i tym ciałem manipuluje. I wielkie śmiertelne grzechy małżeństwa, które zagrażają wręcz potępieniem są wynikiem działalności lekarzy, taka jest prawda. Ja jako lekarz zajmujący się młodzieżą przez 60 lat pracy bronię moich pacjentów młodocianych przed lekarzami i bronię małżeństwa przed lekarzami. Przed radami jakich udziela naukowiec wysoko wykwalifikowany w swojej dziedzinie, specjalności. Nie wolno traktować pacjenta jak rzecz, uwzględnić trzeba nie życie pacjenta, nie zdrowie pacjenta, ale los, wieczność pacjenta, ponieważ zarówno pacjent, jak i lekarz znajdują się w jednym punkcie, na pewno wszyscy umrą, ale zawód lekarza pozwala na rozwój pychy człowieka, któremu się wydaje, że on panuje nad światem i on stwarza nowych ludzi. Planowanie o tyle może być słuszne o ile małżeństwo odnosi się do rozpoznania planu Bożego wobec poszczególnego człowieka. Oczywiście człowiek jest jednym z ziarenek na tym globie, gdzie jest ludzkość i nie chodzi o całą ludzkość, ale nam indywidualnie chodzi o naród, o polski naród. Jan Paweł II oprócz tego, że był Ojcem św. był jednak Polakiem i chciał żeby naród polski rozwijał się, nie tylko rozwijał się, ale żeby był narodem gdzie człowiekowi jest dobrze, gdzie ludzie są szczęśliwi. Szczęście ludzkie zależy od tego na ile człowiek rozpoznał swoje własne powołanie i na ile realizuje je w oparciu o siły wyższego rzędu, o siły ducha.
Lekarz współczesny, zresztą nie tylko lekarz, inne dyscypliny nauk też nie przyjmują duchowości człowieka, a jednak człowiek jest duchem, nie jest ciałem, jest ciałem uduchowionym czy też duchem ucieleśnionym jakkolwiek to nazwiemy. Filozof Karol Wojtyła powtarzał: „ciało ludzkie jest zawsze poddane duchowi”, ale albo Duchowi Świętemu, albo duchowi tego świata. Jest rzeczą oczywistą, że duch tego świata to jest nazwa na szatana. Ludzie zarówno wątpią w istnienie Boga, jak w istnienie szatana, a równocześnie życie ludzkie rozgrywa się na platformie, na której jest walka dobra ze złem, diabła z Bogiem. I teraz lekarze mogą pomóc człowiekowi do tego, żeby odnalazł drogę do świętości, do nieba i mogą w tym przeszkodzić. Ja jestem naocznym świadkiem tego jak bardzo moi koledzy niszczą ludzkie życie i jak tragiczne są rady lekarzy, którzy bazują tylko na analizie ciała i możliwości poznania struktur narządów, które są fascynujące w swoim nieprawdopodobnym działaniu, które są dowodem, że człowiek jest stworzony przez kogoś, to jest najwyższą mądrością. Otóż problem lekarzy w tej chwili to jest problem nawrócenia. To nie jest problem wiedzy, to jest problem wiary. Oczywiście cały szereg ludzi mówi od razu: trudno pani jest wierząca, ale ja nie jestem wierzący, bo nie dostałem łaski wiary. Oczywiście wiara jest łaską, ale Ojciec św. stawia sprawę trochę inaczej i konkretniej, oczywiście wiara jest łaską, ale ty masz rozum i on ci powinien podyktować, że skoro jesteś to skąd się wziąłeś i chodzi o to, że antropologia chrześcijańska dyktuje, że ten człowiek jest nie byle kim, że jest stworzony przez samego Stwórcę na jego obraz i to jest podstawa do godności osoby ludzkiej, godności, która nie zależy od rozwoju człowieka, od wykształcenia człowieka, czy rasy. Każdy człowiek, nie ma innych ludzi, tylko Ci co są stworzeni przez Boga, czy o tym wiedzą czy nie, czy o tym myślą, czy nie.
Otóż chodzi o to, że medycyna współczesna w tej chwili zajmując się małżeństwem, tak wyszło, że medycyna sobie rości prawa decyzji o tym czy jakaś para małżeńska ma mieć czy ma nie mieć dziecka dopuszcza do życia jakieś dziecko, a inne nie. Pycha lekarza, pycha medycyny jako takiej rośnie w sposób nieprawdopodobny na oczach mojego pokolenia. Ja jestem to samo pokolenie co Ojciec św., za naszej młodości rodzina ludzka była ochraniana zarówno przez państwo polskie, jak przez kościół, małżeństwo było nierozerwalne, nie było rozwodów, potem kolejno szły nowości, Państwo piszecie tutaj w programie o nowościach. Nowości są stale, każdy dzień jest czymś nowym w stosunku do wczoraj, ale to co obserwujemy w dziedzinie medycyny, to te nowości zagrażają świętości rodziny, od rozwodów, poprzez dramat aborcji, antykoncepcji, sztucznego zapłodnienia dochodzimy do dramatu współczesnego, kiedy człowiek uważa, że może zrezygnować ze Stwórcy i sam stworzyć nowego człowieka. Nowość jaką jest in vitro, zapłodnienie w szklance człowieka, który dostaje życie wymuszone na Stwórcy przez stworzenie, z odrzuceniem Stwórcy jest dowodem nieprawdopodobnego rozwoju pychy lekarza, apogeum pychy, nie można wyobrazić sobie nic więcej. Lekarz chce zastąpić Boga i ludzie także wierzący nie rozumieją dlaczego nie wolno im sięgać do tej działalności, którą Stwórca zastrzegł dla siebie. Stwarza człowieka Stwórca, a ty człowieku dziękuj za ten dar, przywilej, że możesz wpływać na działanie samego Boga, bo tak jest. Pan Bóg oddaje w ludzkie ręce, los każdego człowieka oddaje w ręce kobiety, a ta kobieta co?
W ciągu mojego życia przeprowadziłam setki rozmów z moimi kolegami i koleżankami, ludzie z wyższym wykształceniem, wszyscy lekarze są z wyższym wykształceniem, z tytułami naukowymi, a równocześnie ujawniają nieprawdopodobną ignorancję w przedmiocie etyki, antropologii. Nie znają żadnych dokumentów, które mówią na ten temat. W czasie roku poświęconego kobiecie, Jan Paweł II o kobiecie, w której ręce złożył Bóg los człowieka napisał pięć dokumentów, żeby ona zrozumiała kim jest. Do młodych chłopców nie wahał się mówić: „na kolana przed kobietą”. Ona nie rozumie swojej roli, nie rozumie, że jej ciało jest poddane duchowi w sposób szczególny, że jej ciało ma przywilej goszczenia samego Boga substancjalnego, za mojej młodości mówiło się kobieta w stanie błogosławionym.
Całe życie duszpasterskie Jana Pawła II obracało się wokół tego tematu, uratować świętość życia ludzkiego i świętość ludzkiej miłości. I taką wiedzę trzeba przekazać młodym lekarzom. Kim jest człowiek? Co oznacza męskość? Co kobiecość? Co oznacza pozwolenie na działania narządem, który służy Bogu Stworzycielowi. Nikt nie ma prawa do rodzicielstwa kto nie zwiąże się ślubowaniem z Bogiem samym, małżeństwo to jest trójkąt i lekarze muszą to zrozumieć. Ksiądz Karol Wojtyła wierzył, że lekarze mogą uratować świętość świata i stąd jego szczególna troska i współpraca z lekarzami. Uważał, że każdy ksiądz powinien współpracować z lekarzem i każdy lekarz z księdzem. I jest paląca potrzeba rozwinięcia tej współpracy ponieważ lekarze znają problematykę ciała nie wiedząc o duchu, księża na normalnych studiach teologicznych nie mają informacji biologicznych. Trzeba przypomnieć to co podczas wizyty na KUL-u powiedział Jan Paweł II, a powiedział jedno zdanie, ważne dla was: „pamiętajcie, że nie każda nauka jest prawdziwa i nie każda prawda jest naukowa”, prawda o świętości życia ludzkiego, o Bożym pochodzeniu nie jest naukowa, jest poza naukowa, nie mieści się w kategoriach, które człowiek swoim rozumem ograniczonym może opanować. Wymaga wiary, wymaga uznania autorytetu czyli wymaga pokory.
W wychowaniu kadry lekarskiej trzeba przede wszystkim uczyć deontologii lekarskiej, to jest nauka o obowiązkach lekarza, obowiązkach wobec Stwórcy, wobec pacjenta i wobec siebie samego. Dlatego widziałabym w każdym spotkaniu lekarzy potrzebę informacji o tym kim jest człowiek i dokąd dąży? Każdy lekarz wierzący czy niewierzący świetnie wie, że płeć jest zdeterminowana biologicznie i nie ma żadnej wirtualnej płci. Każdy człowiek doskonale wie, że nie jest zwierzęciem, że ma coś więcej, że jest wobec tego duchem i tylko trzeba dla tego ducha lekarza duszy, trzeba odnaleźć Boży ślad w człowieku. Nie wolno traktować pacjenta jak rzecz! Dziękuję. ” (Wanda Półtawska)
